Tarçın, defnegiller familyasında yer alan bir ağaçtır. Yapraklarını dökmeyen, boyu kısa olan bu ağaç cinsinin anavatanı Güney Asya ile Güneydoğu Asya’dır. Ülkemizde botanik bahçeleri dışında tarçın ağacı yetişmez. Ağacın körpe olan dalları kesilip dıştaki kabuğu soyulur ve kurutularak ezilir. Tropik iklimleri seven tarçın ağacından elde edilen kabuk ya da toz tarçın mutfakların vazgeçilmez baharatlarından biridir. Çin’de M.Ö. 3000’lerden beri tarçın kullanıldığı bilinmektedir. Sıcak suya bu odunsu baharatı eklemek hoş, aromatik ve lezzetli bir çay oluşturur. Son yıllarda araştırmalar tarçının sağlığı olumlu etkileyebilecek birçok özelliğinin olduğunu ortaya çıkarmıştır. Tarçın çayı kilo kaybını hızlandırmak, bağışıklığı artırmak ve kronik hastalıkları önlemek için kullanılabilir.

Tarçın Çayı Nedir?

Tarçın çayı tarçın kabuğunun sıcak suda demlendirilmesiyle yapılan bir bitki çayıdır. Tarçın çayı, tarçın tozu ve tarçın özü kullanılarak da hazırlanabilir. Tarçın kabuğu genellikle tarçın çubukları şeklinde satılır ancak ezilmiş tarçın kabuğu içeren tarçın çayı poşetleri de bulunabilir. Şili’de tarçın çayı tarçın çubuğunun siyah çay yaprakları ile birlikte sıcak suda demlendirilmesiyle hazırlanır. Kore’de tarçın çayı zencefil çayı ile karıştırarak tüketilir. Kore’de tarçın çayı için yalnızca bilimsel adı Cinnamomum cassia olan Çin veya kasia tarçınının kabuğunu kullanır ve bal veya şeker ile tatlandırılarak servis edilir. Pek çok kişi tarçını zencefil, bal veya süt gibi diğer malzemelerle birleştirse de diğerleri tarçının tadını hiçbir şeyle birleştirmeden olduğu gibi çıkarmayı tercih eder. Peki, tarçın çayı ne işe yarar? Kalp sağlığını iyileştirmesi, kan şekerini kontrol etmesi, kilo kaybını kolaylaştırması lezzetli ve yatıştırıcı bir kafeinsiz içecek olan tarçın çayının faydalarından bazılarıdır.

Tarçın Çeşitleri

Tarçın çayı yapmak için yaygın olarak kullanılan iki tür tarçın vardır. Kasia (Cassia) tarçını, tarçının en yaygın şeklidir. Çoğu süpermarketin baharat reyonunda bulunabilir. Çin kökenli olmasına rağmen, kasia tarçını yaygın olarak yetiştirilmekte ve dünya çapında kullanılmaktadır. Bununla birlikte kasia tarçını büyük miktarlarda tüketildiğinde toksik olabilen kumarin adı verilen bir bileşik varlığından dolayı zararlı olabilir. Bu tarçın çeşidinin rengi gerçek tarçından daha koyudur.
Gerçek tarçın olarak bilinen çeşit Cinnamomum verum veya Seylan tarçınıdır ve birçok konuda faydalıdır. Seylan ya da resmiyetteki adıyla Sri Lanka’dan dünyaya yayılmıştır. Kokusu hafif, aroması güçlü ve rengi daha açık olan Seylan tarçını kasia ya da Çin tarçınından çok daha az miktarda kumarin içerir. Bu yönüyle kasia tarçınına göre çok daha güvenli bir alternatif oluşturur.

Tarçın Çayının Faydaları

Tarçın çayının kan şekerini sabit tutma, kalp sağlığını destekleme, kansere karşı koruma, kilo kaybını teşvik etme, iltihabı azaltma, beyin işlevini koruma gibi önemli faydaları bulunmaktadır. Tarçının faydaları aşağıda maddeler halinde açıklanmıştır.
1. Antioksidan deposudur: Tarçın çayı birçok bitkisel çay gibi antioksidanlarla doludur. Tarçın kabuğu antioksidan aktiviteye sahip kateşinler ve prosiyanidinler içerir. Bu antioksidanlar vücudu serbest radikallerin neden olduğu oksidatif stresten korur. Serbest radikaller erken yaşlanmanın yanı sıra kalp hastalığı ve kanser gibi kronik hastalıklarla ilişkilendirilmiştir. Tarçın kabuğu ayrıca serbest radikal temizleme özelliklerine sahip polifenoller ve flavonoidler içerir.
2. Bağışıklığı artırır: Birçok çay gibi tarçın çayı da bağışıklık sistemini güçlendirmeye ve hastalık etkeni olan patojenleri savuşturmaya yardımcı olur. Çalışmalar tarçının Salmonella ve Candida albicans da dahil olmak üzere bakterilerin büyümesini engelleyebileceğini göstermektedir. Bu çay soğuk algınlığı ve nezlenin yanı sıra ağız kokusuna neden olan bakterileri gidermeye yardımcı olabilecek antibakteriyel özelliklere sahiptir.
3. Kan şekerini stabilize eder: Tarçın kan şekeri seviyesi üzerinde güçlü bir etkiye sahiptir. Bazı araştırmalar tarçının kan dolaşımı yoluyla dokulara şeker göndermekten sorumlu hormon olan insülin gibi davrandığını göstermektedir. Tarçın ayrıca insülinin etkinliğini artırabilmekte ve vücudu insülin direncine karşı korumaktadır. İngiltere’deki Thames Valley Üniversitesi tarafından yapılan bir incelemeye göre tarçın tip 2 diyabetli kişilerde açlık kan şekeri düzeyini % 29’a kadar düşürebilir.
4. Kalp sağlığını destekler: Günlük rutine tarçın çayı eklemek kalp sağlığı söz konusu olduğunda büyük faydalar sağlar. Tarçın çayındaki antioksidanlar ve anti-inflamatuar bileşikler yüksek kolesterol ve trigliseritlerin neden olduğu kalp problemlerini önlemeye yardımcı olur. Tarçın kandaki şeker seviyesini düşürmenin yanı sıra total ve “kötü” LDL kolesterol ve trigliserit seviyesini azaltır, yararlı HDL kolesterol seviyesini artırır.
5. Kanser önleyici özelliklere sahiptir: Bazı in vitro çalışmalar ve hayvan modelleri tarçının kanserin önlenmesine yardımcı olabileceğini bulmuştur. Konuyla ilgili yapılan ve sonuçları yayınlanan bir araştırma tarçın ekstraktının spesifik proteinlerin aktivitesini değiştirerek cilt kanseri hücrelerinde tümör hücresi ölümünü uyarabildiğini göstermiştir. Bir başka in vitro çalışmada tarçından izole edilen polifenollerin karaciğer kanseri hücrelerinin büyümesini ve yayılmasını azaltmaya yardımcı olduğunu belirten benzer bulgular olduğu görülmüştür. Yine de tarçının kanserle mücadele etkilerinin insanlar için de geçerli olup olmadığını anlamak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
6. Kilo kaybını teşvik eder: Kilo kaybı üzerinde tarçın çayının etkileri üzerindeki araştırmaların sınırlı olmasına rağmen bazı çalışmalar umut verici sonuçlar elde etmiştir. Örneğin, Hindistan’dan yapılan bir çalışma 16 hafta boyunca günde üç gram tarçın takviyesi verilen ve kontrol grubuyla kıyaslanan kişilerin bel çevresi ve vücut kitle indeksinde önemli düşüşler olduğunu göstermiştir.
7. İltihabı (İnflamasyonu) azaltır: Araştırmalar kanser, diyabet ve otoimmün hastalıklar gibi kronik hastalıkların kökeninde iltihaplanma olabileceğini göstermektedir. İnflamasyon ya da iltihaplanma kanın pıhtılaşması ve kalp krizi gibi kardiyovasküler sorunlara yakalanma riskini de artırabilir. Çalışmalar tarçının ve tarçın çayının antioksidanlar ve güçlü anti-inflamatuar özellikler bakımından zengin olduğunu ve bir dizi sağlık sorununa neden olabilen iltihaplanmayı azaltmaya yardımcı olduğunu göstermektedir. Örneğin, Çin Tıp Üniversitesi tarafından yapılan bir çalışma tarçında bulunan bazı bileşiklerin in vitro iltihap izlerini azaltmada etkili olduğunu göstermiştir. Seylan tarçını en güçlü anti-inflamatuar gıdalardan biridir. Araştırmacılar inflamasyonu azaltan maddenin tarçındaki sinnamik aldehit olduğunu göstermektedir.
8. Beyin fonksiyonunu korur: Yatmadan önce tarçın çayı içilmesinin en etkileyici faydalarından biri beyin fonksiyonunu koruma ve sürdürme yeteneğidir. Tarçın çayı içmek beyni Parkinson ve Alzheimer gibi nörolojik hastalıklardan korumaya yardımcı olur. Hayvanlar üzerinde yapılan ve 2014’te yayınlanan bir araştırma tarçının Parkinson hastası olan farelerde nöronların korunmasına ve motor fonksiyonların iyileşmesine yardımcı olduğunu bulmuştur. Tarçın, nörotransmiterleri normalleştirmeye yardımcı olan dopamin üretimini korumaya yardımcı olur. Kaliforniya’daki bir başka in vitro çalışma tarçındaki spesifik bileşiklerin beyindeki proteinlerde anormal modifikasyonları önlemeye yardımcı olduğunu göstermiştir. Bunun Alzheimer’ın önlenmesine yardımcı olabileceği düşünülmektedir.

Tarçın Çayı Nasıl Hazırlanır?

Birçok farklı tarçın çayı tarifi ve seçeneği bulunmaktadır. Sıcak bir tarçın çayı yapmanın en kolay yollarından biri 1 bardak sıcak suya bir çay kaşığı toz tarçın ekleyip karıştırmaktır. Ayrıca tarçın çubuğu kaynar su dolu bir fincana koyularak 10–15 demlenmeye bırakılabilir. Bu sırada eşsiz lezzet ve sağlığa yararlı bileşikler içeceğe karışacaktır. Tarçın çayı poşetleri genellikle tarçınlı yeşil çay, zencefilli tarçın çayı veya ballı tarçın çayı şeklinde birçok markette bulunabilir. Ayrıca tarçın çayı evlerde sevilen baharatlarla ve doğal tatlandırıcılarla karıştırılarak da hazırlanabilir. Zerdeçal, elma, limon ve muzlar tarçın çayına farklı bir lezzet katmanın diğer yollarıdır. Günün herhangi bir saatinde bu lezzetli içeceğin tadı çıkarabilse de çoğu kişi tarçın çayını sabahları içmeyi ya da yatıştırıcı, uykuyu teşvik edici özelliğinden yararlanmak için yatmadan önce içmeyi tercih eder.

Tarçın Çayının Yan Etkileri ve Alınabilecek Önlemler Nelerdir?

Tarçın çayı ölçülü tüketildiği sürece güvenlidir. Aşırı sıcak tarçın çayı tüketimi ağız yaraları ve boğaz tahrişi gibi yan etkilere neden olabilir. Tarçın çayı tarçın ağacına alerjisi olan kişilerde alerjik reaksiyona neden olabilir. Kaşıntı, dilin şişmesi veya solunum zorluğu gibi belirtilerle karşılaşılırsa derhal tarçın kullanmayı bırakmalı ve bir hastanenin acil servisine gidilmelidir. Tarçındaki sinnamik aldehite (sinamaldehid) karşı alerjisi olan kişiler de bu çayı içmekten vazgeçmelidir.
Tarçın çayı bazı ilaçlar ile etkileşime girebilir. Şeker hastalığı, kan şekeri problemleri veya kalp hastalıkları için ilaç kullananlar tarçınlı çay içmeden önce doktoruna danışmalıdır. Bazı tarçın türleri karaciğer yetmezliğine neden olabilecek yüksek miktarlarda kumarin içerir. Karaciğer hastalığı için ilaç kullanmakta olanlar tarçın çayı içmemelidir. Kumarin tüketimini düşük tutmak ve olumsuz yan etkileri önlemek için Çin tarçını (kasia tarçını) yerine Seylan tarçını kullanılmalıdır.
Kilo kaybı için tarçın çayı kullananlar kullandığı malzemelere dikkat etmelidir. Tarçın çayına bal, akçaağaç şurubu veya şeker gibi tatlandırıcılar eklemek lezzeti artırır fakat aynı zamanda fazla kalorileri alınmasına neden olur.